المعنى:
طلعت الشمس ومطلعها، وللشمس مطالع ومغارب. وأطلعها الله تعالى.
ومن المجاز: طلع علينا فلان: هجم. وطلع عنا: غاب. وطلع فلان من بعيد. وما هذا الإنسانفي طالعة إبلكم: في أولها. وحيّا الله تعالى طلعتك. وطلعت المرأة من خبائها. وامرأة طلعة قبعة. وعن الزبرقان: أبغض كنائني إلى الطلعة الخبأة. وإن نفسك لطلعة إلى هذا الأمر. وإنها لتطلع إليه أي تنازع. وتطلعت إلى ورود كتابك. وطلع النخل وأطلع: أخرج طلعه. وطلع النبات واطلع: خرج. وطلع السهم عن الهدف: جاوزه، وسهم طالع: واقع فوق العلامة وهو يعدل بالمقرطس. قال المرار:
لهـــــــــــــــــــــــــــــــــــــا أســـــــــــــــــــــــــــــــــــــهم لا قاصـــــــــــــــــــــــــــــــــــــرات عــــــــــــــــــــــــــــــــــــن الحشــــــــــــــــــــــــــــــــــــا | ولا شاخصـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــات عــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــن فــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــؤادي طوالــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــع |
ورمى فأطلع وأشخص إذا مر سهمه على رأس الغرض. وملأت له القدح حتى كاد يطلع من نواحيه، ومه: قدح طلاع: ملآن. وقوس طلاع الكف: عجسها يملأ الكف. قال أوس:
كتــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــوم طلاع الكـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــف لا دون ملئهـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــا | ولا عجســـــــــــــــــــــــــــــــــــــها عـــــــــــــــــــــــــــــــــــــن موضــــــــــــــــــــــــــــــــــــع الكــــــــــــــــــــــــــــــــــــف أفضــــــــــــــــــــــــــــــــــــلا |
وتطلع الماء من الإناء. وطلع كيله: ملأه جداً حتى تطلع. وعافى الله رجلاً لم يتطلع في فيك أي لم يتعقب كلامك. وعين طلاع: ملأى من الدمع. قال:
أمـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــروا أمرهـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــم لنـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــوًى شـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــطون | فنفســــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــي مـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــن ورائهـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــم شـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــعاع |
وعينـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــي يــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــوم بــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــانوا فاســــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــتمروا | لنيّتهـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــم ومـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــا ربعـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــوا طلاع |
ولو أن لي طلاع الأرض ذهباً. واستطلعت رأي فلان. قال عمر بن أبي ربيعة:
ألمّـــــــــــــــــــــــــــــــــــــا بــــــــــــــــــــــــــــــــــــذات الخــــــــــــــــــــــــــــــــــــال فاســــــــــــــــــــــــــــــــــــتطلعا لنــــــــــــــــــــــــــــــــــــا | علـــــــــــــــــــــــــــــــــــــى العهـــــــــــــــــــــــــــــــــــــد بــــــــــــــــــــــــــــــــــــاق ودهــــــــــــــــــــــــــــــــــــا أم تصــــــــــــــــــــــــــــــــــــرما |
وأطلع فلان إذا قاء وهو الطلعاء. وأطلعني على الأمر. وأطلعتك طلعه. واطلعت عليه. وفلان يطلع الوادي وبلبب الوادي: بحذائه. وطلعت الجبل واطلعته: علوته. قال القطامي:
يخفــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــون طـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــوراً وأحيانـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــاً إذا طلعـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــوا | طـــــــــــــــــــــــــــــــوداً بـــــــــــــــــــــــــــــــدا لــــــــــــــــــــــــــــــي مــــــــــــــــــــــــــــــن أجمــــــــــــــــــــــــــــــالهم بــــــــــــــــــــــــــــــادي |
وقال الطرماح:
وأثنــــــــــــــــــــــــــــــى ثنايــــــــــــــــــــــــــــــا المجــــــــــــــــــــــــــــــد لــــــــــــــــــــــــــــــم نطلــــــــــــــــــــــــــــــع لهــــــــــــــــــــــــــــــا | علـــــــــى رغـــــــــم مـــــــــن لـــــــــم يطلـــــــــع منقـــــــــب المجــــــــد ومطلــــــــع هــــــــذا الجبــــــــل مــــــــن مكــــــــان كــــــــذا: مصــــــــعده. قــــــــال جريــــــــر: |
إنـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــي إذا مضـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــر علـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــيّ تحـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــدبت | لاقيـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــت مطلـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــع الجبـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــال وعــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــورا |
ومن أين مطلع هذا الأمر: من أين مأتاه. ولكل أمر مطلع إما وعر وإما سهل. وهو طلاع أنجد. وأعوذ بالله من هول المطلع: من هول ما يأتيه ويطلع عليه من أمر الآخرة. وهذا لك مطلع الأكمة أي حاضر بين ومعناه أنه قريب منك في مقدار ما تطلع الأكمة. ويقال: الشر يلقى مطالع الأكم أي بارزا مكشوفاً. واطلعته عيني: اقتحمته وازدرته. واطلعت الفجر: نظرت إليه حين طلع. قال:
إذا قلـــــــــــــــــــــــــــــــــــــت هـــــــــــــــــــــــــــــــــــــذا حيــــــــــــــــــــــــــــــــــــن أســــــــــــــــــــــــــــــــــــلو يهيجنــــــــــــــــــــــــــــــــــــي | نسيم الصبا من حيث يطلع الفجر وروي: يطلع أي يطلع. وفلان مطلع لهذا الأمر: عال له قادر عليه. وأتيت قومي فطالعتهم: نظرت ما عندهم. واطلعت عليه. وطالعت ضيعتي. وأنا أطالعك بحقيقة الأمر: أطلعك عليه. وطالعني كل وقت بكتبك. |