طلع

المعنى: 

طلعت الشمس ومطلعها، وللشمس مطالع ومغارب. وأطلعها الله تعالى.

ومن المجاز: طلع علينا فلان: هجم. وطلع عنا: غاب. وطلع فلان من بعيد. وما هذا الإنسانفي طالعة إبلكم: في أولها. وحيّا الله تعالى طلعتك. وطلعت المرأة من خبائها. وامرأة طلعة قبعة. وعن الزبرقان: أبغض كنائني إلى الطلعة الخبأة. وإن نفسك لطلعة إلى هذا الأمر. وإنها لتطلع إليه أي تنازع. وتطلعت إلى ورود كتابك. وطلع النخل وأطلع: أخرج طلعه. وطلع النبات واطلع: خرج. وطلع السهم عن الهدف: جاوزه، وسهم طالع: واقع فوق العلامة وهو يعدل بالمقرطس. قال المرار:

لهـــــــــــــــــــــــــــــــــــــا أســـــــــــــــــــــــــــــــــــــهم لا قاصـــــــــــــــــــــــــــــــــــــرات عــــــــــــــــــــــــــــــــــــن الحشــــــــــــــــــــــــــــــــــــا ولا شاخصـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــات عــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــن فــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــؤادي طوالــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــع

ورمى فأطلع وأشخص إذا مر سهمه على رأس الغرض. وملأت له القدح حتى كاد يطلع من نواحيه، ومه: قدح طلاع: ملآن. وقوس طلاع الكف: عجسها يملأ الكف. قال أوس:

كتــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــوم طلاع الكـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــف لا دون ملئهـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــا ولا عجســـــــــــــــــــــــــــــــــــــها عـــــــــــــــــــــــــــــــــــــن موضــــــــــــــــــــــــــــــــــــع الكــــــــــــــــــــــــــــــــــــف أفضــــــــــــــــــــــــــــــــــــلا

وتطلع الماء من الإناء. وطلع كيله: ملأه جداً حتى تطلع. وعافى الله رجلاً لم يتطلع في فيك أي لم يتعقب كلامك. وعين طلاع: ملأى من الدمع. قال:

أمـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــروا أمرهـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــم لنـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــوًى شـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــطون فنفســــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــي مـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــن ورائهـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــم شـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــعاع
وعينـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــي يــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــوم بــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــانوا فاســــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــتمروا لنيّتهـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــم ومـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــا ربعـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــوا طلاع

ولو أن لي طلاع الأرض ذهباً. واستطلعت رأي فلان. قال عمر بن أبي ربيعة:

ألمّـــــــــــــــــــــــــــــــــــــا بــــــــــــــــــــــــــــــــــــذات الخــــــــــــــــــــــــــــــــــــال فاســــــــــــــــــــــــــــــــــــتطلعا لنــــــــــــــــــــــــــــــــــــا علـــــــــــــــــــــــــــــــــــــى العهـــــــــــــــــــــــــــــــــــــد بــــــــــــــــــــــــــــــــــــاق ودهــــــــــــــــــــــــــــــــــــا أم تصــــــــــــــــــــــــــــــــــــرما

وأطلع فلان إذا قاء وهو الطلعاء. وأطلعني على الأمر. وأطلعتك طلعه. واطلعت عليه. وفلان يطلع الوادي وبلبب الوادي: بحذائه. وطلعت الجبل واطلعته: علوته. قال القطامي:

يخفــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــون طـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــوراً وأحيانـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــاً إذا طلعـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــوا طـــــــــــــــــــــــــــــــوداً بـــــــــــــــــــــــــــــــدا لــــــــــــــــــــــــــــــي مــــــــــــــــــــــــــــــن أجمــــــــــــــــــــــــــــــالهم بــــــــــــــــــــــــــــــادي

وقال الطرماح:

وأثنــــــــــــــــــــــــــــــى ثنايــــــــــــــــــــــــــــــا المجــــــــــــــــــــــــــــــد لــــــــــــــــــــــــــــــم نطلــــــــــــــــــــــــــــــع لهــــــــــــــــــــــــــــــا علـــــــــى رغـــــــــم مـــــــــن لـــــــــم يطلـــــــــع منقـــــــــب المجــــــــد ومطلــــــــع هــــــــذا الجبــــــــل مــــــــن مكــــــــان كــــــــذا: مصــــــــعده. قــــــــال جريــــــــر:
إنـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــي إذا مضـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــر علـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــيّ تحـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــدبت لاقيـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــت مطلـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــع الجبـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــال وعــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــورا

ومن أين مطلع هذا الأمر: من أين مأتاه. ولكل أمر مطلع إما وعر وإما سهل. وهو طلاع أنجد. وأعوذ بالله من هول المطلع: من هول ما يأتيه ويطلع عليه من أمر الآخرة. وهذا لك مطلع الأكمة أي حاضر بين ومعناه أنه قريب منك في مقدار ما تطلع الأكمة. ويقال: الشر يلقى مطالع الأكم أي بارزا مكشوفاً. واطلعته عيني: اقتحمته وازدرته. واطلعت الفجر: نظرت إليه حين طلع. قال:

إذا قلـــــــــــــــــــــــــــــــــــــت هـــــــــــــــــــــــــــــــــــــذا حيــــــــــــــــــــــــــــــــــــن أســــــــــــــــــــــــــــــــــــلو يهيجنــــــــــــــــــــــــــــــــــــي نسيم الصبا من حيث يطلع الفجر وروي: يطلع أي يطلع. وفلان مطلع لهذا الأمر: عال له قادر عليه. وأتيت قومي فطالعتهم: نظرت ما عندهم. واطلعت عليه. وطالعت ضيعتي. وأنا أطالعك بحقيقة الأمر: أطلعك عليه. وطالعني كل وقت بكتبك.

المعجم: 

أساس البلاغة